Το φυσικό περιβάλλον. Η γεωιστορία του Μεσογειακού και Ελληνικού χώρου: γεωμορφολογία, αρχιπελάγη, όρη, το σημερινό φυσικό υπόβαθρο. Μεσογειακότητα: εξέλιξη του Μεσογειακού κλίματος, oριοθέτηση του Μεσογειακού χώρου (κλιματική, βιοκλιματική). Εξελικτική σύγκλιση: οικοσυστήματα της Μεσογείου και μεσογειακού-τύπου οικοσυστήματα. Βιογεωγραφία της Μεσογείου: παλαιοβιογεωγραφία, εξέλιξη της ζωής στη Μεσόγειο, σύγχρονη βιοποικιλότητα, προβλέψεις για το μέλλον. Φυσικοί πόροι της Μεσογείου: οικοσυστήματα, άγρια ζωή, έδαφος, νερό, η θάλασσα ως πόρος. Στοιχειώδης συντήρηση του ανθρώπου της Μεσογείου: καλλιέργειες, παραγωγή τροφής – o καταλυτικός ρόλος των θρησκειών.
Το ανθρωπογενές περιβάλλον. H Μεσόγειος-λίκνο. Ο άνθρωπος ως λαξευτής του τοπίου της Μεσογείου, η σημασία των ημι-τεχνητών οικοσυστημάτων και συστημάτων πρωτογενούς παραγωγής, καθώς και της παραδοσιακής διαχείρισης (αναβαθμίδες, αλυκές, ελαιώνες, dehesas, montados). Κτηνοτροφία (βόσκηση και βοσκότοποι, νομαδισμός, ημι-νομαδισμός, transhumance). O πληθυσμός της Μεσογείου (αποικισμός, αποδημία, γήρανση). Κατοικία και πόλεις της Μεσογείου (χώρες, bastions, κάστρα, ακροπόλεις). Η Μεσόγειος ως δρόμος (εμπόριο), η Μεσόγειος των θρησκειών και των πολιτισμών, η Μεσόγειος του τουρισμού.
Προβλήματα της Μεσογείου. Διάβρωση, φωτιές, αστικοποίηση, ρύπανση, ξενικά είδη και βιολογικοί εισβολείς, εξαφάνιση ειδών, διαταραχές οικοσυστημάτων, επιπτώσεις παγκόσμιων και πλανητικών προβλημάτων. Τουρισμός και επιπτώσεις. Αειφορική διαχείριση φυσικών πόρων και ανάπτυξη: φυσικοί και πολιτισμικοί πόροι και ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος της Μεσογείου.
Πρακτικές ασκήσεις πεδίου:
-
Μελέτη του κλίματος με χρήση ομβροθερμικών διαγραμμάτων
-
Δομή πληθυσμού: εκτίμηση ηλικιακής δομής μεσογειακών δασών με δειγματοληψία στο πεδίο
-
Εκτίμηση βιοποικιλότητας εντόμων σε Μεσογειακά οικοσυστήματα (φρύγανα και ελαιώνες) – Εφαρμογή του λογισμικού EstimateS
-
Δομή και μεταπυρική διαδοχή σε Μεσογειακά οικοσυστήματα: εκτίμηση της μεταπυρικής βιοποικιλότητας σε οικοσυστήματα της Λέσβου με δειγματοληψία στο πεδίο
-
Λεσσεψιανή μετανάστευση: πρόγνωση της βιολογικής εισβολής στη Μεσόγειο βάσει μοντέλων θαλασσίων ρευμάτων, θερμοκρασιών και αλατότητας
-
Μοντελοποίηση οικοθέσης οργανισμών και δημιουργία χαρτών κατανομής ειδών στη Μεσόγειο
-
Εκδρομή αναγνώρισης των ενδιαιτημάτων της Λέσβου.